Algemene informatie over water en riolering

Al het afvalwater uit uw toilet, douche en keuken loopt via de leidingen van uw huis naar een buis onder de straat. Via buizen en pompen gaat het naar de rioolwaterzuivering. Het grootste deel van het  regenwater in bebouwd gebied gaat ook het riool in, via regenpijpen en straatputten. Soms zakt het regenwater ook gewoon in de bodem weg. De riolering zorgt voor:

• De afvoer van ons afvalwater;
• Droge voeten, door de afvoer van regenwater;
• Het voorkomen van ziekten;
• Een schoner milieu.

Om het Nederlandse water zo goed mogelijk te beheren wordt er in Nederland op vele niveaus beleid samengesteld, op basis van de actuele wet- en regelgevingen. Voor meer informatie over de actuele stand van zaken op dit gebied kunt u o.a. terecht op de volgende twee websites:

• Het loket van de Rijksoverheid voor alle vragen over waterbeheer en waterbeleid in Nederland: www.helpdeskwater.nl(externe link).
• Kenniscentrum InfoMil is het centraal informatiepunt voor wet- en regelgeving op milieugebied en het omgevingsdomein: www.infomil.nl(externe link).

Landelijk beleid

Binnen het landelijk beleid wordt rekening gehouden met de diverse beleidskaders. De belangrijkste zijn het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW), de Waterwet en de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW).

Het Nationaal Bestuursakkoord Water heeft tot doel om het watersysteem in Nederland op orde te krijgen en daarna op orde te houden. Het gaat daarbij om het aanpakken van de gevolgen van de zeespiegelstijging, bodemdaling en een veranderend klimaat. De Kaderrichtlijn Water is een Europese richtlijn die als doel heeft de oppervlakte- en grondwaterkwaliteit te waarborgen. Het NBW en de KRW leiden naast de aanleg van waterbergende en waterafvoervertragende voorzieningen tot verbeteringsmaatregelen aan de riolering en/of het oppervlaktewater.

In de Waterwet zijn onder andere de wet Verankering en Bekostiging en Verantwoording Gemeentelijke watertaken, de wet op de waterhuishouding en de wet milieubeheer aangepast. Het hemelwater –en grondwaterbeleid is met deze wet verankerd in de regelgeving. Volgens de nieuwe wetgeving is er voor de gemeente sprake van drie zorgplichten:

• Zorgplicht voor inzameling en transport stedelijk afvalwater (wet Milieubeheer)
• Zorgplicht voor afvloeiend hemelwater (per 1 januari 2008 van kracht, opgenomen in Waterwet)
• Zorgplicht voorkomen structureel nadelige gevolgen van grondwater (per 1 januari 2008 van kracht, opgenomen in Waterwet)

Sinds eind 2000 is de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) van kracht. Deze moet ervoor zorgen dat de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater in Europa in 2015 op orde is. Om dit te bereiken moeten de landen van de Europese Unie een groot aantal maatregelen nemen. Enerzijds om de kwaliteit van de ‘eigen’ wateren op peil te brengen, anderzijds om ervoor te zorgen dat andere landen geen last meer hebben van de verontreinigingen die hun buurlanden veroorzaken.

Lokaal beleid

In het kader van bovenstaand wettelijk kader heeft elke gemeente de verplichting om periodiek een (verbreed) gemeentelijk rioleringsplan op te stellen. In het GRP staat hoe de gemeente haar gemeentelijke watertaken gaat uitvoeren. Deze taken zijn wettelijk vastgelegd en hebben betrekking op het afvalwater, grondwater en hemelwater in de gemeente. Het GRP beschrijft het beleid, de ambities en de te nemen maatregelen voor de aankomende periode (meestal 4 of 5 jaar). Daarnaast bevat het GRP de onderbouwing van de gemeentelijke rioolheffing. Het Gemeentelijk rioleringsplan 2021-2025(externe link) kunt u hier bekijken. 

Samenwerkingsverbanden: Waterportaal Zuid-Oost Brabant en De Meijerij

Waterschap de Dommel, Brabant Water en de gemeenten Bergeijk, Bladel, Cranendonck, Eersel, Eindhoven, Geldrop-Mierlo, Heeze-Leende, Nuenen, Reusel-De Mierden, Son en Breugel, Valkenswaard, Veldhoven, Waalre werken al geruime tijd in verschillende werkvormen samen. Om de samenwerking te formaliseren en te intensiveren is het Waterportaal Zuid-Oost Brabant opgericht. Met het oog op een vergaande samenwerking is in beeld gebracht waar voor een doelmatige uitvoering van de watertaken samenwerking een vereiste is, op welke vlakken het slim is om samen te werken en waar samenwerking minder voor de hand ligt. Vanwege de geografische ligging heeft de gemeente Oirschot zich aangesloten bij het samenwerkingsverband De Meierij.

Per persoon gebruiken we in Nederland gemiddeld ongeveer 125 liter drinkwater per dag. Om te drinken, koken, douchen, afwassen en het toilet doorspoelen. Maar ook om de plantjes binnen en in de tuin water te geven. Het schone drinkwater uit uw kraan komt in eerste instantie uit de grond of uit een rivier of meer. Na voorzuivering levert het drinkwaterbedrijf het via de waterleiding aan huis of bedrijf af. Voor de levering van schoon water betaalt u. Zie ook www.brabantwater.nl(externe link) voor meer informatie rondom drinkwater.

Gemengde riolering

In een gemengd riool stromen afval- en regenwater samen in een buis naar de rioolwaterzuivering. Het onderstaande huis (schematisch) heeft zowel binnen als in de straat een gemengd rioolsysteem: één buis voor afvalwater en regenwater. Overstorten zijn de noodafvoeren van gemengde riolen. Ze treden meestal vanzelf in werking als bij een hevige bui de buizen vol zijn en de pompen maximaal draaien. Het regenwater loopt dan samen met een beetje afvalwater een vijver of sloot in. Daarmee zorgen overstorten bij hevige regen voor droge voeten.

Gescheiden riolering

Afgekoppelde en (verbeterd) gescheiden systemen voeren afvalwater en regenwater in twee aparte buizen af. Dat is in onderstaande tekening schematisch zichtbaar in de gescheiden systemen zowel binnenshuis als in de straat.

Infiltratie

Infiltratievoorzieningen zorgen dat regenwater in de bodem zakt. Er zijn verschillende voorzieningen, zowel boven (wadi, infiltratieveld) als onder de grond (infiltratiebuis of infiltratiekratjes). De bodem onder of rondom een infiltratievoorziening zuivert het regenwater. Om verstoppingen te voorkomen, mag er niet teveel zand, slib en vuil in het regenwater zitten. Dat geldt zeker voor ondergrondse voorzieningen die niet te reinigen zijn. Daarom gebruiken we bladvangers en slibputjes. Voor bovengrondse voorzieningen mag het regenwater natuurlijk niet onder de grond komen. Daarom liggen in die wijken vaak gootjes die het regenwater naar de voorziening afvoeren. Infiltratievoorzieningen zijn alleen bruikbaar als het grondwater diep genoeg zit omdat de voorziening anders al met grondwater gevuld is. Ook moet de bodem enigszins waterdoorlatend zijn, want anders zakt het water niet weg. De voorzieningen hebben soms een overloop n aar een vijver of sloot of een vorm van tijdelijke opslag, waarna het water in de bodem wegzakt. Zo blijven uw voeten ook bij hevige regen droog.

De waterketen wordt gevormd door de ingrepen van de mens op het watersysteem. Allereerst het oppompen van grondwater om er drinkwater van te maken. Dit drinkwater wordt uiteindelijk afvalwater, dat behandeld wordt in een rioolwaterzuivering. Na zuivering komt het water weer in het oppervlaktewater terecht.

Het regenwater dat valt op daken, straten, pleinen moet worden afgevoerd. Dit kan via de riolering naar de zuivering of het oppervlaktewater of rechtstreeks naar de bodem. Hemelwater is een verzamelnaam voor alle soorten neerslag. In Nederland is dat natuurlijk hoofdzakelijk regen, maar soms ook hagel of sneeuw. Gemiddeld valt er in Nederland in een heel jaar ongeveer 800mm neerslag. Hoewel het in de winter misschien vaker regent, valt de meeste neerslag in Nederland in de zomer. Denk bijvoorbeeld maar eens aan een heftige onweersbui in augustus.

Tegenwoordig is vaak in het nieuws dat het als gevolg van klimaatverandering vaker en harder gaat regenen. Het KNMI verwacht dat het klimaat in Nederland gaat veranderen. De belangrijkste voorspellingen voor Nederland zijn:

• Zachte winters en warme zomers komen vaker voor;
• De winters worden gemiddeld natter en ook de extreme neerslaghoeveelheden nemen toe;
• De hevigheid van regenbuien in de zomer neemt toe, maar het aantal zomerse regendagen wordt juist minder. Daardoor kan het erg droog worden en kunnen we vaker last krijgen van watertekort (bijvoorbeeld agrariërs die gewassen telen, of uitdroging van grasvelden en groenstroken)
• De zeespiegel blijft stijgen.

Bij het ontwerp van nieuwe riolering en watersystemen wordt nu al rekening gehouden met de klimaatveranderingen. Zo worden er bijvoorbeeld grotere buizen aangelegd die meer water kunnen afvoeren. Ook bekijkt de gemeente of binnen de bebouwde kom niet vaker een waterpartij aangelegd kan worden en wordt regenwater vastgehouden door het te infiltreren, waardoor het weer aan het grondwater wordt toegevoegd. Buiten de bebouwde kom legt het waterschap waterbergingsgebieden aan waar water tijdelijk geborgen kan worden.

Soms regent het zo hard dat de riolering het regenwater niet snel genoeg kan afvoeren. Dan kan er water op straat blijven staan en kunt u daar tijdelijk hinder van ondervinden. Gelukkig is dit maar korte tijd. Na verloop van tijd stroomt het water vanzelf weer weg.